Uvod u dečiju stomatologiju
Dečija stomatologija, ili pedodoncija, jeste specijalizovana grana stomatologije posvećena oralnom zdravlju dece, od najranijeg detinjstva do adolescencije. Glavni cilj dečije stomatologije nije samo lečenje već i prevencija dentalnih problema, kao i edukacija roditelja i dece o značaju pravilne oralne higijene od najmlađih dana. Obuhvata rad sa decom u uzrastu od rođenja do navršene osamnaeste godine života.
Danas se pridaje veliki značaj i poklanja posebna pažnja opštem zdravlju dece, a što se postiže pravovremenom primenom svih preventivnih mera: vakcinacijom, redovnom kontrolom, usmeravanjem na pravilnu ishranu, na razvitak i dr. Međutim, dok roditelji poklanjaju punu pažnju brizi o očuvanju opšteg zdravlja, na oralno zdravlje svoje dece gledaju kao da nije činilac opšteg zdravlja. Potpora ovoj tvrdnji je činjenica da je kod većine dece oralno zdravlje narušeno, često na žalost, u ozbiljnoj meri. Nije retkost da čak u ranom uzrastu deca imaju ozbiljna oboljenja zuba i potpornog aparata. Deca se nalaze u intenzivnom somatskom (telesnom) i psihološkom razvitku, a tome bitno doprinosi pravilno žvakanje hrane, te će svako narušavanje zdravlja usta i zuba dovesti do poremećaja normalnog razvitka.
Oboljenja zuba i desni, nepravilnosti vilica i zuba u početnim fazama prolaze bez bola i gubitka funkcije razvijajući se skoro neprimetno. Sa progresijom obolenja javljaju se prve komplikacije (bol, otok), a kasnije nastaju sve teže funkcionalne, estetske, fonetske i druge posledice čije je lečenje složeno i, nažalost, često bezuspešno. Iz ovih razloga pored prevencije, rana dijagnoza obolenja i blagovremena terapija su od izuzetnog značaja za uspešno postizanje oralnog zdravlja dece.
Značaj prve posete stomatologu
Dr Jelić savetuje da dete prvi put poseti stomatologa čim iznikne prvi zubić, ili najkasnije do prvog rođendana. Rana prevencija i redovni pregledi ključni su za sprečavanje karijesa i drugih oralnih bolesti.
Temeljne postupke u radu sa decom moguće je podeliti na sledeći način:
- Prvi pregled deteta tokom prve godine života, koji uključuje individualnu procenu rizika za nastanak karijesa kod deteta i majke,
- Preventivni postupci koji uključuju profesionalno čišćenje uz primenu fluoride, te neizostavno prehrambeno i dijetetsko savetovanje,
- Savetovanje o mogućim neprikladnim navikama (npr.sisanje prsta, prolongirano hranjenje na flašicu),
- Rana procena i moguće lečenje nepravilnosti položaja zuba i korekcije zagriza interceptivnim (ranim) ortodontskim lečenjem,
- Restaurativni postupci na tvrdim zubnim tkivima zbog karijesa,
- Dijagnoza patoloških stanja usne šupljine koja su povezana sa sistemskim bolestima poput dijabetesa, kongenitalnih srčanih mana, astme, različitih alergija ili krvnih diskrazija,
- Briga o zdravlju mekih tkiva usne šupljine kao što su različite ulceracije, kratki frenulumi, mukokele i, pre svega, za dečiju dob specifične bolesti parodonta,
- Lečenje svih dentalnih povreda kod dece,ali i kod odraslih.
Specifičnosti u radu sa decom ponekad su i prepreke koje je neophodno prevazići stalnim učenjem i usavršavanjem te velikom voljom i ljubavlju koju moramo imati kada radimo sa decom. Dentalni strah i anksioznost su problem sa kojima se u Jelić Dentu stalno susrećemo u svakodnevnom radu, ne samo sa decom nego i sa odraslim pacijentima, a najčešće su posledica negativnih iskustava u stomatološkoj ordinaciji iz vremena detinjstva i adolescencije.
Stoga prvi kontakti pacijenta u ordinaciji moraju biti ugodni za dete. To se pre svega postiže pravovremenim dolaskom deteta u ordinaciju. Struka danas smatra kako je to dob od godine dana i ovaj susret treba za dete proći ležerno, a roditelji moraju dobiti korisne informacije koje će im pomoći u očuvanju zdravlja usne šupljine deteta.
Iz iskustva znamo kako se najveći broj stomatoloških postupaka može provesti na uobičajan način uz primenu lokalne anestezije. Snažno izražen strah od stomatološkog lečenja ili izrazito snižen prag bola pacijente ponekad sprečava da posete stomatološku ordinaciju, posebno kada se radi o deci. Bilo kakva intervencija na silu kod dece može ostaviti trajne psihičke posledice i otežati ili onemogućiti stomatološko lečenje.
Ono što danas najviše unapređuje modern stomatologiju je želja, ali i klinička znanja te tehnička podrška koja omogućava ranu dijagnostiku patoloških stanja usne šupljine. Zadatak stomatologa je prepoznati karijesnu leziju koja može zahvatiti mlečne i stalne zube, različite površine krunice zuba (okluzalne tj. grizne i glatke površine zuba) te koren zuba. Patologija usne šupljine može biti jako raznovrsna,ali je uvek usmerena na tri tkiva koja nalazimo u usnoj šupljini: tvrda zubna tkiva, meka tkiva i potporne strukture zuba te kosti koje grade i omeđuju usnu šupljinu. Svako tkivo ima svoje specifične bolesti i različite potrebe u prevenciji nastanka bolesti ili lečenja kada je ono potrebno. Adekvatno lečenje olakšat će i rana dijagnoza bolesti (detekcija karijesa), jer rana i tačna dijagnoza uvek osigurava najbolju terapiju.